Merhaba Sevgili Dostlar, uzun bir aradan sonra sizlere tekrar merhaba diyorum. Bugün sizlere yeni bir finansman aracı olan ''Kitle Fonlaması'' adlı yazımı sunmak istedim. Umarım sağlığınız bu pandemi sürecinde yerindedir. Şimdiden herkese iyi okumalar diliyorum ve başlıyorum umarım beğenirsiniz.
Kitle fonlaması ile ilgil itüm merak ettikleriniz işte burada o zamna başlayalım.
Kitle fonlaması (Crowdfunding), proje sahipleri ve girişim şirketlerinin iş fikirlerini ya da şahsi projelerini gerçekleştirmek amacıyla küçük yatırımcıların internet üzerinden bir araya gelerek proje için finansman sağlanmasıdır. Literatürde kitlesel fonlama kavramı, crowdsourging (Kitlesel kaynaklardan yararlanma) ile mikro finansman yaklaşımına dayandırılmaktadır. Kitlesel fonlama platformu ise finansman ihtiyacına konu olan fikir veya projeleri sunanlar ile bu projelere yatırım yapacak kişilerin buluştuğu yerlerdir. Kitle fonlamasının ilk olarak ortaya çıkışı 2006 yılında video bloğu projesine finansman arayışında olan Micheal Sullivan tarafından ilk kez Kitle Fonlaması ( Crowdfunding ) terimi olarak ortaya çıkmıştır. Bugün toplam hacmi 5.5 milyar USD erişmesi öngörülen bu kaynağın dünya risk sermayesi toplam hacminin 1.8 katı büyüklüğünde bir gelişim göstermesi beklenmektedir. Dünya Bankası araştırmalarına göre 2025 yılına kadar 90 milyar USD ulaşması bekleniyor. Kitlesel fonlaması son altı yıl içerisinde hızlı bir şekilde yayılmıştır. Başta ABD olmak üzere Kuzey Amerika, Latin Amerika, Avrupa, Orta doğu ve Afrika’ da bulunan 45 ülkede aktif olarak kullanılmaktadır. Kitlesel fonlamasının dünya risk sermayesi toplam hacminin 1.8 katı büyüklüğünde bir gelişim göstermesi beklenmektedir. 2012 yılından itibaren daha da yaygınlaşan kitle fonlama uygulaması 2012 yılı içerisinde dünya genelinde çeşitli projeler için kitle fonlaması ile 2.7 milyar USD tutarında fon sağlanmıştır. Kitle fonlaması’nın işleyişi yapısına bakıldığında, kitlesel fonlama mekanizmasının temel aktörlerini oluşturan yatırımcı, girişimci ve platformlar ve bunlar arasındaki etkileşim, kitlesel fonlama sürecinin temel yapısını oluşturmaktadır.
Girişimciler kitlesel fonlama mekanizmasını ticari amaçla girişimlerine fon yaratmak için kullanacaklarsa, girişimlerini kitleler açısından cazip kılmak için hedef pazarları, yaratacakları değer, gelir modelleri gibi stratejik bilgileri potansiyel yatırımcılarla paylaşmaları gerekli olacaktır. İkinci adımda kitlesel fonlama platformu başvuruyu inceleyerek, platformda yayınlanmaya uygun olup olmadığına karar verir. Uygun bulunursa, sürecin üçüncü adımı girişimin/projenin platformda yayınlanması ve kampanyanın başlatılmasıdır. Böylece yatırımcılar yani kamuoyu için yayınlanan girişimlere yatırım imkanı yaratılmış olur. Son olarak fon oluşumu ve tedariği aşaması gelir.
Dünya genelinde 500’ün üzerinde fonlamaya aracılık eden kitlesel fonlama
platformları çeşitli yöntemlerle günde 2 milyon USD fon sağlanmasına aracılık
etmektedirler. Bu platformların başarılı bir şekilde işletildiği ilk on ülke
ise yine başta ABD olmak üzere İngiltere, Kanada, Almanya, Fransa, Avustralya,
İtalya, Hollanda, İspanya ve Japonya gelmektedir8. Dünya genelinde kabul görmüş
ve kullanılmakta olan 4 temel kitlesel fonlama sistemi vardır.
4 çeşit kitlesel
fonlama yöntemi vardır.
- · Bağış karşılığı kitlesel fonlama
- · Ödül Karşılığı kitlesel fonlama
- · Hisse karşılığı kitlesel fonlama
- · Borçlanma karşılığı kitlesel fonlama
İlk olarak Kuzey Amerika ve ABD de ortaya çıkan kitlesel fonlama sistemi
yine 2012 yılında ABD’ de çıkarılan Sermaye Piyasası Kurulu ve Borsa Kurulu SEC
tarafından Nisan 2013 yılında onaylanan Yeni Başlayanlar İçin Hızlı Başlangıç
Kanunu (JOBS Act) bu sistemin daha da yaygınlaşmasına ve daha sık
kullanılmasına olanak sağlamıştır. Bu kanundan önce girişimciler akredite
olmayan yatırımcılardan fon talep edemiyorlardı fakat bu kanunla birlikte
girişimciler artık akredite olan ya da olmayan tüm yatırımcılardan fon talep
edebilir hale gelmişlerdir. Özellikle ABD ve Avrupa’da yaygınlaşan kitlesel
fonlama yöntemi Alternatif finansal kaynak olarak görülmektedir. Başta ABD’de
Kıckstarter, Indiegogo, İngiltere’ de Seeders, Syndicateroom olmak üzere dünya
genelinde 500’ den fazla kitlesel fonlama yöntemi uygulayan platform
bulunmaktadır.
Ülkemizde kitle fonlaması organizasyonu olarak faaliyet gösteren çeşitli siteler bulunmaktadır. En başta gelen kitlesel fonlama siteleri ise Fonlabeni, Fongogo, Crowdfon ve Biayda’dır. Ülkemizde Fonlabeni adlı kitle fonlama platformunda her türlü proje ile başvurulabilecek, ancak daha ziyade sosyal sorumluluk kampanyalarının bulunduğu bir kitle sonlama platformudur. Projesini hayata geçirmek isteye girişimci, tasarlayacağı ürünü, dizaynı ya da projeyi anlatıp hayata geçirmesi için ihtiyacı olan fon rakamını yazarak fonlabeni.com’ yollamaktadır.
Site projeyi yeterli yaratıcılıkta bulursa yayınlıyor ve yayınlanmaya başladıktan sonra süreç işlemeye başlamaktadır. Girişimci belirlediği rakama ulaşıldığı takdirde fon, proje sahibine verilmektedir. Belirlenen fon toplanırsa fonlabeni.com komisyon almaktadır. Yeterli fon toplanamazsa aynı miktar hiç dokunulmadan bağışçılara geri verilmektedir. 48Fonlabeniweb sitesi üzerinden 2015 yılında Nöbetçi kütüphane adlı projede % 109 destek ile 109.300 TL fon sağlanmıştır. Şehrin diğer kütüphaneleri kapalıyken akşamları açık olan kütüphane gece geç saatlere kadar kitap okumak, araştırma yapmak isteyenlerin kullanımına açık alternatif bir mekân olarak planlandı.
Fongogo ise diğer kitlesel kaynak kullanımı platformlarıyla benzer mekanizmalar kullanılmaktadır. Projelerin bağışçılar dışında da yatırım alabilmesi adına sisteme yatırımcılarda entegre edilmiştir. Girişimcilerin bu çalışmaya istinaden en az 3 farklı kategoride ödül çeşidi belirlemesi gerekmektedir. Sisteme kayıt olmak için 18 yaş sınırı aranmaktadır. Projelerde bütçe için alt veya üst sınır bulunmamaktadır. Gün sayısı ise 15-60 gün arasındadır. Proje sahipleri arzularına göre IBAN numaralarını veya PayPal hesaplarını girerek destek alabilirler. Bu ödeme sistemleri % 2,5 ile % 3,5 arasında transfer ücretleri alabilmektedir. Fongogo’ nun gelir modeli ise hedeflerine ulaşan projelerin topladıkları destek üzerinden kdv hariç % 7 servis bedeli almak üzerine kuruludur. Fongogoweb sitesi üzerinden Tavuk Çiftlikleri adlı proje kitle fonlaması sayesinde hayata geçirilmiş ve Gambiya’da kırsal bölgede yaşayan ailelere yardımda bulunulmuştur. Yine bu site aracılığıyla Türkiye’de her yıl 10 köy okuluna kütüphane kurma projesi % 124 fon desteği alarak uygulanabilir hale gelmiştir. Crowdfon web sitesi üzerinden Ekümenopolis Sinema Ve İnternet Dağıtımı adlı proje için 212 kişi ile 19.890 TL, Soaked adlı müzik albümü için 53 kişi ile 6.625 TL, Kapılar ve Pencereler adlı proje için ise 17 kişi ile 2.350 TL fon sağlanarak projeler tamamlanmıştır.
Biaydaplatformunun en başarılı fon toplama çalışması Zumbara (Zaman Kumbarası) projesine aittir. Zumbara kullanıcılarının hizmet verdikleri saat kadar hizmet almalarını sağlamaya yönelik alternatif bir ekonomik sistem platformudur. Zumbara 2013 yılında 85 yatırımcıdan 9485 TL toplayarak başarıya ulaşılmıştır.
Biayda platformunda bugüne kadar 555 yatırımcının katkılarıyla 46.964 TL fon yaratılmıştır. Her ne kadar ülkemizde hibe ve bağış karşılığı kitlesel fonlama yöntemi hayata geçirilmiş olsa da gerek altyapı eksikliği gerekse de bu sistemin aktörlerinin, rollerinin ve sorumluluk sınırlarının yasalar ile belirlenmemiş olması birçok hukuki sorunu da beraberinde getirmektedir. Şöyle ki; özellikle bağış karşılığı yapılan kitlesel fonlamalarda bağış toplanması için 2860 sayılı Yardım Toplama Kanunu ve Yardım Toplama Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmelik’te değişiklik yapılarak bu mevzuat kapsamında yardım toplayacak kişilere kitlesel fonlama platformlarına proje sunan girişimcilerin de eklenmesi veya mevzuatın bu tür kişilere uygulanmayacağına ilişkin düzenlemeler getirilmesi yerinde olacaktır.59 Ülkemizde kitlesel fonlamanın sermaye piyasası aracı olarak işlerlik kazanması için öncelikle borçlanma ve hisse karşılığı fonlama yapacak kişilerin mevzuatta tanımlandığı şekli ile nitelikli yatırımcı veya melek yatırımcı statüsüne sahip olması ön koşuldur. Zira kitlesel fonlamanın üç bacağı olan yatırımcı, girişimci ve internet platformları arasındaki ilişki temel olarak yatırımcı niteliklerini haiz kişilerin fon aktarımı ile vücut bulacağından yatırımcı niteliklerine bir standart getirilmesi yerinde olacaktır.
Kitlesel fonlamanın en önemli aktörlerinden biri de internet platformlarıdır. Platformların güvenilirliği ve altyapı sağlama becerisi kitlesel fonlama sisteminin gelişmesinde önemli bir ayağı oluşturmaktadır. Bu sebeple kitlesel fonlamanın türü ne olursa olsun buna aracılık eden tüm internet platformlarının’ da BDDK ve SPK tarafından belirlenmesi uygun olan tüm akreditasyonları sağlayarak lisanslı şekilde faaliyet göstermesi gerekmektedir. Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, finansman sorunu yaşayan erken aşama işletmeler için kitle fonlaması sisteminin iddialı ve hızlı gelişen bir yöntem olduğunu belirterek ‘kitle fonlaması, tek başına bir şirketi incelemeyecek ve yatırım süreçlerini yönetemeyecek bir yatırımcının kendisi gibi binlerce yatırımcıyla birlikte bir hayalin gereceğe dönüşünü izlemektir.
Girişimcinin yatırımcıya, yatırımcının girişimciye erişiminde fiziki engeller kalkacak, internet erişimi olan herkes girişimlere ortak olabilecek; girişimcileri desteklemenin manevi hazını yaşarken başarılı olacak girişimcilerden de yüksek miktarda kar elde etme imkanına kavuşacaktır.
Yeni bir finansman aracı olan kitle fonlaması uygulaması, finansman ihtiyacı duyan gerçek ve tüzel kişilerin bu uygulama ile ihtiyaç duyduğu fonu sağlayarak projelerini hayata geçirebilmesini sağlamaktadır. Kitle fonlaması uygulamalarının en önemli üstünlüğü fon ihtiyacı duyan kişi ya da kurumların projelerini sunduğu andan itibaren fon desteğe sağlayan kişilerin aynı coğrafyada olmasına gerek duyulmamasıdır ve böylelikle fon sağlanması daha kolay ve daha hızlı bir şekilde fon sağlanabilme olasılığı daha da yüksektir. Ancak kitlesel fonlama uygulamalarının riskli tarafları da vardır. Bu risklerden en öneli iki unsur dolandırıcılık ve kara para aklama riskidir.
Benim hoşuma giden Nöbetçi Kütüphaneler projesi olmuştu. ya sizin :) ?
Hepiniz sağlıcakla kalın. Bir sonrası yazımda görüşmek üzere...
YAZININ SAHİBİ: SELÇUK YILDIZ
YAYINLANMA YERİ: BU YAZI 2019 YILINDA OKAN ÜNİVERSİTESİ DR. ÖĞRETİM GÖREVLİSİ TURGAY MÜNYAS VE SELÇUK YILDIZ TARAFINDAN SOSYAL BEŞERİ VE İDARİ BİLİMLERDE AKADEMİK ÇALIŞMALAR ADLI KİTAPTA YAYINLANMIŞTIR. AYNI ZAMANDA 26-28 EKİM 2017 TARİHLERİ ARASINDA 3. ULUSLARARASI SOSYAL BİLİMLER SEMPOZYUMUNDA ''KİTLE FONLAMASI ULUSLARARASI VE TÜRKİYE UYGULAMALARI'' BAŞLIĞI ALTINDA SUNULMUŞTUR.
0 Comments:
Yorum Gönder
YORUMUNUZ İÇİN TEŞEKKÜRLER :)